Koprofagia – dlaczego pies zjada kupy i jak z tym walczyć?

Czy zdarzyła Ci się kiedyś sytuacja, że podczas spaceru Twój pies zaczynał nadmiernie interesować się napotkanymi odchodami, a nawet je zjadać? A może zaobserwowałeś podobne zachowanie w domu, u swojego dopiero co przygarniętego szczeniaczka? Jeśli tak, oznacza to, że dotknął Was problem koprofagii. Z tego artykułu dowiesz się, skąd bierze się to zachowanie, jakie może mieć konsekwencje i jak skutecznie sobie z nim poradzić.

Czym jest koprofagia?

Koprofagia to nic innego jak zjadanie przez zwierzę własnych lub cudzych odchodów. Zachowanie to obserwuje się u wielu psów i choć w pewnych sytuacjach uważa się je za fizjologiczne, to zdecydowanie nie spotyka się ono z entuzjazmem wśród psich opiekunów. I nie ma co się temu dziwić.

Koprofagia może wywoływać niesmak, ale także stanowić objaw problemów zdrowotnych i behawioralnych. Nigdy nie należy jej lekceważyć ani czekać, aż zachowanie samo ustanie. 

Aby skutecznie rozwiązać problem koprofagii u psa konieczne jest zrozumienie jego przyczyny, a następnie wdrożenie odpowiednich środków zaradczych. Niejednokrotnie ważnym wsparciem w oduczaniu psa zjadania odchodów własnych lub cudzych stanowią specjalne preparaty przeznczone dla psów mających taki problem.

Dlaczego pies zjada odchody?

Koprofagia może pojawić się u każdego psa niezależnie od płci, wieku, rasy, wielkości czy przebytej kastracji. Statystycznie dotyka co piątego psiaka, przy czym najczęściej obserwuje się ją u psów młodych, poniżej pierwszego roku życia. Do najczęstszych przyczyn zjadania kału przez psy zaliczamy:

• wiek szczenięcy
• niedobory żywieniowe
• choroby pasożytnicze
• zaburzenia flory jelitowej
• choroby ogólnoustrojowe
• problemy  behawioralne.

Przyjrzyjmy się uważniej każdej z nich.

Koprofagia u szczeniąt – z czego wynika?

Niejednokrotnie problem koprofagii obserwuje się u psów w wieku szczenięcym. Można to wiązać z czystą ciekawością, kiedy młode pieski – podobnie jak małe dzieci – chętnie poznają świat poprzez branie do ust wszystkiego, co popadnie.

W innych przypadkach szczenięta zjadają swój kał, ponieważ nauczyły się tego od swojej mamy. Aby utrzymać higienę w legowisku i pobudzić szczenięta do częstego wypróżniania, psie mamy wylizują brzuszki swoich maluchów i zjadają ich odchody (jest to zachowanie całkowicie naturalne). W efekcie szczenięta mogą naśladować zachowanie mamy i same także próbować zjadać odchody innych zwierząt i własne.

Zjadanie odchodów przez psa w wyniku niedoborów żywieniowych

Niedobory żywieniowe mogą wynikać ze zbyt ubogiej diety lub z zaburzonego wchłaniania z przewodu pokarmowego. Pies, który jest niedożywiony może sięgać po odchody, aby te niedobory uzupełnić (wbrew naszym przekonaniom, odchody stanowią bogate źródło składników odżywczych oraz niektórych enzymów).

Zwróć uwagę, czy karma Twojego psa jest dobrze zbilansowana i wysokojakościowa, a jeżeli decydujesz się na samodzielne przygotowywanie posiłków to pamiętaj, aby dostarczać w nich odpowiednią ilość składników pokarmowych, witamin (zwłaszcza tych z grupy B) oraz niezbędnych mikro- i makroelementów. 

Należy zaznaczyć, że niektóre psy sięgają po odchody nie tyle z powodu diety ubogiej w składniki odżywcze, co diety monotonnej i mało atrakcyjnej smakowo. Dotyczy to szczególnie psów będących wyłącznie na jednym rodzaju karmy, których dieta nie jest wzbogacana w naturalne gryzaki, mięsne smakołyki itp. 

Zjadanie odchodów przez psa w wyniku chorób pasożytniczych i zaburzeń mikrobioty jelitowej

Inną możliwą przyczyną konsumpcji kału przez psa są parazytozy, czyli inwazje pasożytów jelitowych. Najczęściej spotyka się zarażenie glistami oraz lambliami. Aby je wykryć konieczne jest przeprowadzenie badania kału psa w gabinecie weterynaryjnym.

Również zaburzenia flory bakteryjnej (tzw. dysbiozy) mogą wywoływać u psa chęć zjadania odchodów. Dzieje się tak często po antybiotykoterapii, podczas której dochodzi do niszczenia nie tylko bakterii patogennych, ale również fizjologicznej flory bakteryjnej bytującej w jelicie.

Zjadanie kału przez psa jako objaw chorób ogólnoustrojowych

Co ciekawe nie tylko zaburzenia w obrębie przewodu pokarmowego mogą przyczyniać się do koprofagii, ale również dysfunkcje dotyczące całego organizmu. Mowa tu o wszelkich chorobach ogólnoustrojowych wywołujących polifagię, czyli nadmierne, niezaspokojone uczucie głodu. Zaliczamy do nich najczęściej zewnątrzwydzielnicza niewydolność trzustki, niedoczynność tarczycy, cukrzycę, niedoczynność kory nadnerczy, zespolenie wrotno-oboczne czy rzadko spotykaną mutację genetyczną – delecję genu POMC u labradorów i flat coated retrieverów. Z polifagią zetknąć się można także po terapii glikokortykosteroidami – jest to tzw. żarłoczność polekowa.

Koprofagia u psów na tle behawioralnym

O ile u szczeniąt i suk karmiących koprofagia to zwykle zachowanie fizjologiczne, to już u psów dorosłych może być efektem zaburzeń behawioralnych, czyli problemów mających swoje podłoże w psiej psychice. Dlatego, gdy lekarz weterynarii wykluczy problemy zdrowotne, należy zwrócić uwagę, czy pies nie jest przewlekle zestresowany, czy koprofagi nie towarzyszą także inne zachowania budzące niepokój opiekuna oraz czy otoczenie w jakim żyje pies nie jest zbyt monotonne i ubogie w bodźce.

A może wina leży po stronie zupełnie nieświadomego opiekuna? Nie zawsze zdajemy sobie sprawę, że niektóre nasze działania mogą wywołać u psa niepożądane przez nas zachowanie. Jeżeli podczas nauki czystości karzesz psa za załatwienie się w domu, to w akcie desperacji może on zacząć zjadać własne odchody w celu ukrycia dowodów zbrodni. Ponadto podczas silnego stresu wydzielany kortyzol często powoduje zwiększenie apetytu i prowadzi do tzw. zajadania stresu.

Jeśli Twój pies przez dużą część dnia przebywa w kennelu lub boksie to zwróć uwagę, czy jest w nim zachowana odpowiednia higiena i wydzielona strefa brudna do załatwiania potrzeb fizjologicznych. W innym razie będzie próbował sam ją oczyścić ze swoich odchodów.

Co zrobić, czy pies przestał zjadać odchody?

• Zanim przystąpisz do zwalczania koprofagii, w pierwszej kolejności znajdź przyczynę problemu – to ona jest kluczem do sukcesu. Zacznij od wizyty u lekarza weterynarii, który nierzadko jest w stanie już podczas szczegółowego wywiadu znaleźć potencjalne przyczyny omawianego zachowania. Przy okazji pobierze krew do badania z uwzględnieniem profilu jelitowo-trzustkowego, a w przypadku zdiagnozowania choroby ogólnoustrojowej wdroży odpowiednie leczenie.
• Pamiętaj również o regularnym odrobaczaniu swojego psa lub badaniu kału w celu wykrycia ewentualnej inwazji pasożytniczej (o tym jak, kiedy i czym prawidłowo odrobaczyć psa przeczytasz TUTAJ).
• Podawaj psu dobrze zbilansowane posiłki, dopasowane do jego wieku, aktywności i indywidualnych potrzeb. Sięgaj po karmy dla psa wysokiej jakości, a jeśli sam gotujesz swojemu psu zawsze stosuj odpowiednio dobraną suplementację.  
• W przypadku koprofagii wynikającej z niedoborów żywieniowych pomocne może okazać się zastosowanie suplementów celowanych na to zaburzenie, takich jak Dolvit Cayenne i Dolvit Cayenne Mini dla ras małych czy CoproVet. Zawierają one starannie dobrane składniki: witaminy, minerały, enzymy trawienne, probiotyki oraz substancje pochodzenia roślinnego, których niedobór może prowadzić do zjadania kału.
• Aby odbudować zdrową florę jelitową swojego pupila sięgnij po probiotyki dobrej jakości np. VetFood Flora Balance i Flora Balance Mini lub VetExpert BioProtect. Pamiętaj tylko, by stosować je odpowiednio długo, czyli przez okres minimum 3 miesięcy.  
• Urozmaicaj dietę psa naturalnymi gryzakami (szczególnie dobrze sprawdzą się tu intensywnie pachnące żwacze wołowe lub nieco delikatniejsze żwacze baranie) oraz smakołykami i przekąskami dla psa dobrej jakości. Jeśli karmisz psa karmą suchą od czasu do czasu dla urozmaicenia podaj mu karmę mokrą z różnych mięs i o różnej konsystencji. Możesz też wprowadzić do żywienia psa zabawki do aktywnego karmienia, aby zmniejszyć nudę i podnieść psią satysfakcję pokarmową. 
• Jeżeli jesteś właścicielem młodego psa i jego zachowanie tłumaczysz wiekiem szczenięcym również nie zwlekaj z podjęciem odpowiednich działań. Niestety, koprofagia nie zawsze przechodzi wraz z wiekiem, a często zamiast tego ulega utrwaleniu. W domu sprzątaj po psie zanim on sam zdąży to zrobić. Staraj się też od samego początku uczyć swojego szczeniaka takich komend jak „fuj!” czy „zostaw!” (z wykorzystaniem metod pozytywnych – nigdy poprzez karcenie psa), nagradzaj za grzeczne załatwianie się na dworze, wyprowadzaj na spacery wyłącznie w miejscach gdzie nie ma odchodów innych psów lub są one sporadyczne, wyeliminuj czynniki stresowe, poświęcaj psu dużo uwagi i uatrakcyjniaj mu czas zabawą.

Jeśli nie jesteś pewien jakie przyczyny stoją za zjadaniem odchodów przez Twojego psa najlepiej będzie przejść wszystkie opisane kroki po kolei. Zacznij od wizyty u lekarza weterynarii, oceń jakość psiej diety, włącz suplementy na koprofagię i probiotyki oraz przyjrzyj się zachowaniu swojego psa i własnym na nie reakcjom.

Pamiętaj, że niekiedy nakłada się kilka czynników naraz, co znacznie utrudnia szybkie przezwyciężenie koprofagii. W takich sytuacjach uzbrój się w cierpliwość i zdecydowanie nie oduczaj psa na siłę – na przykład poprzez karanie – bowiem taka metoda nie zwalczy problemu, a jedynie je zamaskuje. Do czasu ustalenia przyczyny wyprowadzaj psa wyłącznie na smyczy lub w kagańcu, a podczas spacerów skup jego uwagę na zabawie, by nie dać mu możliwości dobrania się do zalegających odchodów.

A co jeśli zastosowałeś się do wszystkich powyższych zaleceń, przebadałeś psa wzdłuż i wszerz, a on nadal uparcie sięga pyszczkiem po swoje lub cudze fekalia? Być może masz do czynienia z tzw. „smakoszem”, dla którego odchody stanowią istną ucztę dla podniebienia. W takiej sytuacji kluczowa będzie dla Was nauka komendy uniemożliwiającej, którą najlepiej będzie przeprowadzić pod okiem doświadczonego trenera. Pokaże Ci on jak zaplanować i przeprowadzić szkolenie, aby możliwie szybko zapanować nad kłopotliwym psim zachowaniem.

Zjadania przez psa odchodów nigdy nie należy lekceważyć

Nawet jeżeli nieszczególnie przeszkadza Ci koprofagia Twojego psa, nigdy nie powinieneś bagatelizować tego zachowania. Pamiętaj, że fekalia nieznanych zwierząt są potencjalnym siedliskiem pasożytów, bakterii czy wirusów. Notowane były również przypadki zatruć lekami, kiedy pies zjadał odchody innego zwierzęcia będącego w trakcie terapii farmakologicznej.

Jeżeli dopuszczasz swojego psa do lizania Cię po twarzy lub rękach miej również na uwadze, że kolejną ofiarą zarażenia parazytami możesz być Ty. Zatem koprofagia stanowi zagrożenie nie tylko dla zdrowia Twojego psa, ale również Ciebie i Twojej rodziny.