Jakie badania profilaktyczne warto wykonywać u psa?

 „Lepiej zapobiegać niż leczyć” – choć słowa te zostały wypowiedziane przez Hipokratesa ponad dwa tysiące lat temu to wciąż nie tracą na aktualności. Psy, tak jak i większość zwierząt, potrafią doskonale maskować swój ból i dyskomfort, a gdy zaczynają wykazywać objawy choroba zazwyczaj jest już zaawansowana. Niekiedy zdarza się, że pierwsze symptomy są na tyle subtelne lub niespecyficzne, że właściciel nie zawsze jest w stanie je dostrzec lub tłumaczy je gorszym dniem czy starością swojego pupila.

Dlatego tak ważna jest regularna kontrola stanu zdrowia psa w gabinecie weterynaryjnym, aby lekarz miał możliwość wykryć ewentualne zaburzenia i w porę wdrożyć odpowiednie leczenie. Ponadto wizyty profilaktyczne są znakomitą okazją do sprawdzenia ważności szczepień i odrobaczeń, jak również do przedyskutowania z lekarzem wszelkich wątpliwości dotyczących zdrowia czworonoga. 

Z tego artykułu dowiesz się jakie badania i z jaką częstotliwością powinieneś wykonywać u swojego pupila, aby jak najdłużej cieszył się on dobrym zdrowiem. 

Jakie badania profilaktyczne warto wykonywać u psa?

W celu oceny ogólnego funkcjonowania psiego organizmu zaleca się przeprowadzenie kilku podstawowych badań:

• badanie kliniczne 

Jest pierwszą czynnością wykonywaną w gabinecie weterynaryjnym, podczas której lekarz waży zwierzę i sprawdza jego kondycję, mierzy temperaturę ciała, ocenia błony śluzowe i stopień nawodnienia, ogląda jamę ustną, uszy i oczy, osłuchuje serce, omacuje powłoki brzuszne i węzły chłonne oraz określa stan skóry i okrywy włosowej. Badanie to jest niezbędne do ustalenia stanu klinicznego psa i naprowadza lekarza do wstępnej diagnozy.

• badanie krwi

Stanowi podstawowe narzędzie diagnostyczne służące do oceny ogólnego stanu zdrowia pacjenta. Badanie przesiewowe krwi obejmuje morfologię wraz z podstawowymi parametrami biochemicznymi – dostarcza między innymi informacji o stanie zapalnym w organizmie oraz czynności narządów, takich jak wątroba i nerki. W razie potrzeby lekarz może zdecydować o poszerzeniu badania o dodatkowe testy. 

• badanie moczu

Umożliwia ocenę funkcjonowania układu moczowego oraz rozpoznanie chorób metabolicznych. Mocz do badania może zostać pobrany podczas wizyty bezpośrednio z pęcherza moczowego poprzez nakłucie powłok brzusznych przez lekarza weterynarii, czyli tzw. cystocentezę. Najczęściej jednak właściciele decydują się na samodzielne pobranie próbki moczu psa do pojemniczka podczas spaceru. 

• badanie kału

Badanie parazytologiczne kału służy do stwierdzenia obecności robaków jelitowych, a w przypadku pozytywnego wyniku daje możliwość dobrania skutecznej terapii. Okresowe badanie kału stanowi alternatywę dla profilaktycznego odrobaczania i zalecane jest głównie u psów ze stwierdzoną chorobą wątroby czy nerek, u których podawanie tabletek przeciwpasożytniczych powinno odbywać się wyłącznie wtedy, gdy zachodzi taka potrzeba.

(Więcej o temacie odrobaczania psa przeczytasz w artykule: "Jak prawidłowo odrobaczyć psa?")

• Badanie ultrasonograficzne (USG) jamy brzusznej

USG jamy brzusznej jest badaniem obrazowym, na podstawie którego lekarz jest w stanie ocenić wielkość i strukturę narządów wewnętrznych, stwierdzić obecność patologicznych płynów w jamie brzusznej oraz wykryć guzy i ustalić ich lokalizację. Dopiero połączenie badań laboratoryjnych z badaniem ultrasonograficznym daje właściwy, rzeczywisty obraz stanu zdrowotnego pacjenta.

Badania profilaktyczne szczeniaka

Pierwsza wizyta szczeniaka w gabinecie weterynaryjnym to nie tylko wielkie przeżycie, ale przede wszystkim kluczowy moment dla jego dalszego rozwoju. Lekarz weterynarii dokładnie bada szczenię oraz ustala kalendarz szczepień i plan profilaktyki przeciwpasożytniczej. Badanie kliniczne jest następnie regularnie przeprowadzane przed każdym zaszczepieniem, mniej więcej co 3-4 tygodnie. Jest ono niezbędne, aby zakwalifikować szczeniaka do szczepienia, a przy okazji kontrolować przyrosty masy jego ciała.

Decydując się na adopcję rasowego pieska warto być świadomym, czy dana rasa wykazuje predyspozycję do wystąpienia schorzeń genetycznych. Jeśli tak, konieczne jest przeprowadzenie w wieku szczenięcym dodatkowych badań w kierunku chorób wrodzonych, aby móc odpowiednio wcześnie postawić diagnozę. Przykładami takich badań jest echo serca u Cavalier King Charles Spanieli predysponowanych do wad serca czy RTG stawów w kierunku dysplazji u szybko rosnących szczeniąt ras dużych takich jak owczarek niemiecki, labrador, bernardyn czy nowofundland. 

Badania profilaktyczne psa dorosłego

Moment osiągnięcia przez psa dojrzałości uzależniony jest od długości i przebiegu okresu wzrostu - osobniki ras małych dorastają szybciej już w wieku 8-10 miesięcy, natomiast ras dużych dopiero około 15-18 miesięcy. Wśród psów dorosłych częstość profilaktycznych wizyt u lekarza weterynarii zauważalnie spada w porównaniu do wieku szczenięcego. 

W celu kontroli zdrowia dojrzałego psa zaleca się raz do roku tzw. „przegląd”, czyli wizytę profilaktyczną obejmującą przede wszystkim dokładne badanie kliniczne. Wielu opiekunów decyduje się na taką wizytę przy okazji corocznych szczepień przypominających. Warto poszerzyć wówczas profilaktykę o badania dodatkowe, takie jak badanie przesiewowe krwi, badanie moczu oraz USG jamy brzusznej. Pamiętajmy, że długość życia psa jest zdecydowanie krótsza niż u ludzi, zatem jeden psi rok to jak kilka ludzkich lat.

Przyjęto, że raz na 3 miesiące dorosłe psy powinny przechodzić profilaktyczne odrobaczanie lub okresowe badanie kału. Zaletą tego drugiego jest możliwość wykazania „czarno na białym” obecności robaków w kale wraz ze stopniem ich inwazji i na tej podstawie podjęcie decyzji o podaniu środka przeciwpasożytniczego. Badanie kału jako alternatywa do profilaktycznego odrobaczania jest szczególnie zalecana u psów z zaburzeniami czynności nerek lub wątroby. 

U suczek niewysterylizowanych kolejnym koniecznym punktem profilaktyki zdrowotnej jest regularna kontrola rozrodu. Polega ona na monitorowaniu terminów cieczek i ich długości, okresowych badaniach cytologicznych pochwy, USG narządów rodnych oraz oględzinach gruczołów mlekowych. Bowiem z każdą kolejną cieczką wzrasta ryzyko wystąpienia chorób macicy oraz nowotworów listwy mlecznej, które nieleczone mogą doprowadzić nawet do śmierci. 

Profilaktyka chorób typowych dla wybranych ras psów

Wiele ras psów wykazuje genetyczną i anatomiczną skłonność do wystąpienia pewnych chorób. Podczas wizyty profilaktycznej lekarz weterynarii może zlecić wykonanie dodatkowych badań takich jak RTG stawów lub klatki piersiowej, rozszerzone badanie krwi, badanie kardiologiczne czy badanie moczu – wybór uzależniony jest od konkretnej rasy. Poniżej znajdziesz przykłady predyspozycji rasowych do chorób wśród psów:

• rasy miniaturowe (np. yorkshire terier, szpic miniaturowy, chihuahua) – zapaść tchawicy, zwichnięcie rzepki, odkładanie się kamienia nazębnego
• rasy krótkoczaszkowe (np. mops, shih tzu, buldog francuski) – zespół oddechowy ras brachycefalicznych
• rasy duże i olbrzymie (np. owczarek niemiecki, bernardyn, berneński pies pasterski, nowofundland) – dysplazja stawów
• rasy zwisłouche (np. cocker spaniel, basset hound) – zapalenie uszu
• rasy o charakterystycznej budowie ciała (np. jamnik, welsh corgi) – choroby kręgosłupa
• cavalier king charles spaniel – niedomykalność zastawki dwudzielnej serca
• labrador retriever – otyłość
• sznaucer miniaturowy – zapalenie trzustki, cukrzyca, zespół Cushinga
• dalmatyńczyk – kamica moczanowa, głuchota 

Badania profilaktyczne starszego psa

Wśród czworonogów moment wkroczenia w jesień życia uzależniony jest w dużej mierze od wielkości psa. Rasy duże i olbrzymie stają się seniorami już w wieku 7-8 lat, rasy średnie w wieku 9-10 lat, natomiast rasy małe i miniaturowe dopiero około 12.roku życia. Wraz z wiekiem zwiększa się ryzyko wystąpienia chorób nabytych. Z tego względu zaleca się, aby wizyty przeglądowe odbywały się nawet co 6 miesięcy.

Do pakietu badań profilaktycznych psiego seniora warto dołączyć parametry tarczycowe z krwi, badanie kardiologiczne, pomiar ciśnienia krwi oraz badanie okulistyczne. Skutecznym sprzymierzeńcem w trosce o prawidłowe funkcjonowanie w starości i wspomaganie organizmu okazują się być suplementy takie jak Geriatrivet i Arthrovet, które dzięki odpowiednim składnikom mogą znacząco podnieść jakość życia psiego seniora.

(Aby dowiedzieć się więcej o potrzebach starszych psów przeczytaj artykuł: "Jak zadbać o potrzeby psiego seniora?" i obejrzyj webinar "Jak dbać o starszego psa?")

Jakie badania profilaktyczne należy wykonać u psa z chorobami przewlekłymi?

Choroba przewlekła może dotknąć każdego psa niezależnie od jego wieku i rasy. Do najczęściej występujących chorób przewlekłych u tych zwierząt zalicza się niedoczynność tarczycy, nadczynność kory nadnerczy (tzw. zespół Cushinga), cukrzycę oraz kardiomiopatię rozstrzeniową. Psy przewlekle chore wymagają zwiększonego zaangażowania ze strony swojego opiekuna, wliczając w to codzienne podawanie lekarstw, jak i częste wizyty kontrolne w gabinecie weterynaryjnym. Dzięki nim lekarz prowadzący jest w stanie regularnie kontrolować stan zdrowia pacjenta, monitorować postęp choroby i w razie konieczności modyfikować leczenie tak, by pies – nawet mimo choroby - mógł jak najdłużej cieszyć się komfortowym życiem.

Jak przygotować psa do wizyty w gabinecie weterynaryjnym?

Zazwyczaj nie jest wymagane szczególne przygotowanie psa do wizyty przeglądowej. Jeśli jednak zależy Ci na dobrej współpracy między lekarzem a pacjentem, zminimalizowaniu stresu zwierzęcia oraz wykonaniu badań dodatkowych warto zastosować się do poniższych zaleceń:

• Od szczenięcia przyzwyczajaj psa do dotyku łapek, uszu, okolic oczy czy jamy ustnej, dzięki czemu badanie tych miejsc nie będzie dla niego nowością i z pewnością usprawni przeprowadzenie badania klinicznego.
• Zabierz ze sobą książeczkę zdrowia psa - przy okazji wizyty profilaktycznej warto upewnić się, czy nie zbliża się termin szczepienia bądź odrobaczania.
• Jeśli zależy Ci na badaniu krwi i/lub USG jamy brzusznej koniecznie uprzedź o tym lekarza, aby zarezerwował odpowiednią ilość czasu, a przed wizytą przegłodź swojego psa przez minimum 12 godzin.
• Chcąc zbadać mocz pamiętaj pobrać go z porannej mikcji do sterylnego pojemniczka i do czasu wizyty przetrzymać go w lodówce (maksymalnie 6 godzin), natomiast jeśli decydujesz się na pobranie moczu poprzez cystocentezę przypilnuj, aby pies nie wysiusiał się przed wizytą.
• W celu zbadania kupki swojego psa zbierz próbki kału wielkości orzecha lasowego z 3 ostatnich dni, przechowuj je w lodówce, a następnie dostarcz do gabinetu w odpowiednio przeznaczonym do tego pojemniku.
• Pokaż swojemu pupilowi, że przychodnia weterynaryjna nie musi się źle kojarzyć, zatem odwiedzajcie lecznicę przy okazji spacerów chociażby po to, by zważyć psiaka czy podać mu ulubione przysmaki.
• Staraj się umawiać wizyty do jednego lekarza prowadzącego, którego Twój pies zna i do którego jest przyzwyczajony (oczywiście poza wyjątkami, gdy konieczne jest skierowanie do specjalisty).
• W przypadku psów lękliwych lub agresywnych umawiaj wizyty na konkretną godzinę, aby uniknąć zatłoczenia w poczekalni, a w razie potrzeby poproś zawczasu lekarza o wydanie środka uspokajającego.
• Pamiętaj, że zwierzę jest w stanie wyczuć emocje swojego opiekuna, zatem podczas wizyty staraj się zachować spokój – dla psa stanie się wówczas oczywiste, że skoro opiekun nie okazuje stresu to nie ma powodów do obaw.