Dieta surowa (BARF) dla szczeniąt - wszystko, co powinieneś wiedzieć, aby zdrowo karmić swojego psa

Gdy zapadnie decyzja o tym, że w naszym domu zamieszka pies, przyprowadzamy szczeniaka, a w sercu odczuwamy radość, ale także niepokój. Szczeniak wymaga szczególnej troski i opieki, gdyż pierwsze miesiące jego życia decydują o tym, czy wyrośnie na dorosłego, zdrowego psa. Podstawową kwestią jest więc dieta, czyli to, co maluch powinien jeść, aby zdrowo i prawidłowo rosnąć i się rozwijać.

Czy dieta BARF dla szczeniaka to dobry pomysł?

Kilku czy kilkunastotygodniowy szczeniak rośnie bardzo szybko i intensywnie. Nie można sobie pozwolić na braki dietetyczne, a każda biegunka i utrata apetytu może odbić się poważnie na zdrowiu w dorosłości. Małe psie dziecko ma ogromne zapotrzebowanie na składniki odżywcze i energetyczne, bo bez nich nie ma szans na budowanie swojego ciała i rozwój organizmu. Jego układ pokarmowy podobnie jak inne organy jest jeszcze niedojrzały i swoją pełną sprawność osiągnie dopiero za kilka miesięcy. Z tych właśnie powodów bardzo często usłyszysz radę – Barf tak, ale dopiero u dorosłego psa. Szczeniaka łatwo zepsuć a rosnące psie dziecko powinno jeść wyłącznie karmy komercyjne, wysoko przetworzone. Nic bardziej błędnego!

Prawidłowo skomponowana dieta surowa dostarczy psiakowi wszystkiego, czego jego organizm potrzebuje do zdrowego wzrostu i rozwoju. Elementy diety to składniki nisko lub nieprzetworzone, bogate w związki odżywcze występujące w sposób naturalny w pożywieniu, a więc doskonale rozpoznawalne przez organizm, łatwo strawne, wysoce wchłanialne oraz wysoko biodostępne. Są to związki aktywne biologicznie oraz szybko i sprawnie wchodzące w szlaki metaboliczne. Organizm Twojego psa otrzymuje więc zarówno budulec, jak i źródła energii oraz związki wymagane do sprawnego metabolizmu.

Jak powinna wyglądać dieta surowa szczeniaka?

Czy jest bardziej skomplikowana, wymagająca i inna niż w przypadku psów dorosłych? I tak i nie. Małe szczenię dostanie do jedzenia dokładnie to, co pies dorosły, ale w zdecydowanie wyższej dawce (relatywnie do masy ciała). Jeżeli więc Twój pies ma w dorosłym życiu ważyć 40kg, a dawka jego pokarmu w ciągu doby ma wynosić 2% masy ciała (co daje 800g), w wieku 2 miesięcy i przy wadze 8 kg zje tyle samo, a bardzo często nawet więcej.

Różnica polega na częstotliwości karmienia. Podczas gdy psu dorosłemu wystarczą dwa posiłki dziennie, szczeniak potrzebuje ich 4-5. W okolicy 4 miesiąca życia częstotliwość posiłków można zmienić na 3 razy dziennie. Ilość posiłków, częstotliwość karmienia oraz dawka finalna są zawsze sprawą indywidualną i trzeba te wszystkie elementy dopasować do psiaka. Są szczeniaki, które już w wieku 3 miesięcy potrzebują tylko 3 większych posiłków, bo częstsze karmienie daje osłabienie apetytu. Są także psiaki, które będą potrzebowały nawet 1.5 kg pokarmu (lub więcej) dziennie przy docelowej dorosłej wadze 40 kg. Zazwyczaj są to maluchy bardziej aktywne, spędzające więcej czasu na spacerach i zabawach.

Pamiętaj – szczeniak nie może być ani gruby ani fit-szczupły! Jego organizm potrzebuje bardzo dużo energii, a więc musi posiadać typowy dziecinny zapas tkanki tłuszczowej do zapewnienia energii i ciepła. Pod warstwą tłuszczyku musisz jednak czuć żebra, a kształt ciała nie powinien zbliżać się do kuli.

Od czego zacząć?

Wprowadzanie diety u szczeniaka pochodzącego z hodowli niestosującej diety surowej jest podobne do tego, które stosujemy u psów dorosłych. Zaczynamy od mięsa chudego, zwiększając stopniowo tłustość posiłku. Kolejnym elementem są delikatne chrząstki oraz elementy zawierające kość – elementy kostne. Trzecim w kolejności wprowadzanym składnikiem są podroby. Zaczynamy od niewielkiej ilości serca, następnie wątroba, nerki i płuca. Dopiero gdy w jadłospisie mamy ustalone na odpowiednim poziomie proporcje diety, wprowadzamy suplementy – algi, drożdże, olej z łososia oraz na końcu krew. Suplementy wprowadzamy pojedynczo zaczynając od niskich dawek.

Jeżeli nie uda się wprowadzić kości w ciągu 4-5 dni, należy zastosować suplement wapnia (wapń z alg, cytrynian wapnia, lub mączkę ze skorupek jaj). Tran, czyli źródło witaminy D podajemy od pierwszego dnia nowej diety.

Różnorodność i jakość podawanego pokarmu

Małe szczenię ma duży apetyt i ma otwarte „okno na świat”. Zadbaj więc o odpowiednią różnorodność. Im więcej smaków pozna maluch teraz, tym mniej rzeczy nie będzie mu smakować w dorosłości. Różnorodność ma znaczenie, ponieważ dzięki niej posiłki nie tylko są smaczne i codziennie inne, ale wnoszą pełny zestaw składników odżywczych. Dietę należy komponować tak, aby były w niej mięsa, kości, podroby oraz tłuszcz różnych zwierząt.

Najważniejszym składnikiem budulcowym jest białko. Organizm szczenięcia potrzebuje go nawet 2 razy więcej niż pies dorosły. Białko to powinno mieć wysoką wartość biologiczną. Warunek ten spełnia wyłącznie białko zwierzęce, ale uwaga! Dieta nie może być oparta na resztkach, przerośniętych okrawkach, odpadach i tłustych farfoclach, bo te nie spełniają warunku wysokiej wartości biologicznej i wymaganego poziomu białka. Dieta szczeniaka powinna być oparta na mięsie (mięsień szkieletowy) oraz pozostałych składnikach zawsze w wysokiej, spożywczej jakości.

Niewiele wnoszą także produkty bogate w kolagen, czyli wywary z łapek i różne galaretki. Wartość biologiczna kolagenu jest zbliżona do zera a aminokwasy go budujące ze względu na formę hydroksylowaną nie mogą być użyte do biosyntezy własnego kolagenu. Zwiększając, czy wprowadzając do diety duże ilości kolagenu, zmniejszasz poziom wartościowego białka (mięsa) a to może dać skutek odwrotny do zamierzonego.

Bezpieczeństwo przede wszystkim!

Ogromne znaczenie w diecie szczeniaka ma wysoka jakość i świeżość składników diety. Nie ma tu miejsca na odpady, elementy niewiadomego pochodzenia. Są one bardzo często skażone patogennymi bakteriami i pasożytami, z którymi niedojrzałe jeszcze układy pokarmowy i odpornościowy sobie nie radzą. Podawanie takich produktów może skończyć się biegunkami i stanami zapalnymi żołądka i jelit. To z kolei prowadzi do upośledzenia trawienia i wchłaniania, co daje w konsekwencji niedożywienie organizmu. Może także przyczynić się do rozwoju alergii i nietolerancji pokarmowej. Aby tego wszystkiego uniknąć, wybieramy produkty w jakości spożywczej. Czyste mikrobiologicznie, świeże i przebadane pod kątem obecności pasożytów. Unikać także należy gotowych mielonek – surowych karm komercyjnych. Są najczęściej produkowane z tanich odpadów, a sam proces mielenia przyspiesza namnażanie szkodliwych mikroorganizmów. Wielu producentów mielonek w postaci batonów i kostek znajdziesz niestety w rejestrze firm utylizacyjnych.

Bilansowanie diety BARF dla szczeniaka

Skoro kwestie bezpieczeństwa mamy już za sobą, przejdźmy do meritum. Jak bilansować dietę szczeniaka? Ogólne proporcje diety surowej są podobne do jadłospisu dla psa dorosłego. Podczas gdy bilans u psa dorosłego i zdrowego może się zamykać w przeciągu 10-14 dni, u szczeniaka czas ten jest krótszy – im krótszy tym lepiej. Szybko rosnący organizm ma wielkie potrzeby codziennie i nie ma szans na tworzenie zapasów na wiele kolejnych dni.

Ogólne proporcje diety surowej dla szczeniaka przedstawiają się w sposób następujący:

•  element kostny - 30-40%
•  podroby - 20-25% z czego sama wątroba to 5%
•  warzywa do 20%
•  reszta to odpowiednio tłuste mięso, jajka oraz suplementy.

Przykład – 1 kg (1000g) pokarmu:

• element kostny = 300-400g
• podroby 200-250g

Z czego wątróbka (5% masy pokarmu) = 50g.
200-250g podrobów – 50g wątróbki = 150-200g pozostałych podrobów (płuca, serca, nerki, śledziona, mózg oraz inne zależnie od dostępności).

• warzywa do 20% = do 200g
• reszta to odpowiednio tłuste mięso, jajka i „barfosuple”

Elementy kostne

Elementy kostne to takie fragmenty, które mają w sobie dużo kości i mało tkanek innych. Przykładem są skrzydełka, szyje, korpusy, ogony cielęce i wieprzowe, żeberka wieprzowe, baranie czy kozie. Udko kurczaka lub królika nie są elementem kostnym podobnie jak całe tuszki małych zwierząt! Rąbankę, czyli tuszkę małego zwierzęcia (kaczka, kurczak, królik, perliczka itp.) pokrojoną na kawałki traktujemy jako gotowy posiłek wymagający tylko dodatku podrobów. Ilość kości należy dopasować indywidualnie do psa. Jeżeli szczeniak przy takiej dawce ma problem z wypróżnieniem lub robi twarde, jasne, rozpadające się jak piasek kupki, ilość kości należy zmniejszyć, a brakujący wapń uzupełnić suplementem wapnia (cytrynian wapnia, czysty węglan wapnia, wapniowy wyciąg z algi czerwonej, mączka ze skorupek jaj) stosując dawkę proporcjonalną do dawki kości. Przykład – jeżeli psiak toleruje w diecie tylko połowę zalecanej ilości elementu kostnego to suplement wapnia podajemy w ilości 50% zalecanej przez producenta dawce.

Uwaga! Kości są elementem diety. Aby tak było – powinny zostać zjedzone. Samo obgryzanie nie dostarczy psiakowi pierwiastków zwartych w tkance kostnej. Podawane kości powinny być więc dostosowane do możliwości psa. Powinny to być kości delikatne, kruche. Podajemy więc kości zwierząt małych i podobnie jak u psów dorosłych nie należy podawać kości nośnych (nogi, obręcz barkowa i miednica) zwierząt dużych i ciężkich (duże gnaty wołowe i cielęce, nóżki wieprzowe itd.).

Podroby

Podroby to narządy wewnętrzne złożone z tkanej innych niż tkanka mięśniowa. Wyjątek stanowi serce. Podroby, a szczególnie wątroba, nerki i serce są bardzo istotnym elementem diety, ponieważ są niezwykle bogate odżywczo. To właśnie tu znajdziemy najwyższe poziomy związków aktywnych biologicznie, niezbędnych do prawidłowego metabolizmu i wzrostu oraz rozwoju organizmu. Mamy tu więc wysokie poziomy związków takich jak: witamina B12 (we wszystkich trzech aktywnych formach), foliany, witamina D3, A, tauryna, l-karnityna, koenzym Q10, a także pierwiastki śladowe jak żelazo, selen, cynk oraz miedź.

Podroby w diecie powinny być różnorodne, co oznacza, że dodatek wyłącznie serduszek i wątróbek kurzych nie jest wskazany. Jest to dieta zbyt uboga. Narządy ptasie różnią się zawartością składników odżywczych w stosunku do podrobów ssaków przeżuwających, a różnice te są bardzo istotne. W diecie surowej powinny znaleźć się więc także podroby wołowe, kozie, baranie oraz królicze czy inne, w zależności od dostępności. Finalna ilość podrobów w jadłospisie zależy od indywidualnej tolerancji organizmu psa. Są psy, które doskonale tolerują poziom w wysokości 20-25%. Jeżeli jednak psiak na taką ilość podrobów reaguje rzadkimi, budyniowatymi odchodami lub biegunką, należy ilość zmniejszyć tak, aby dopasować ją do tego konkretnego zwierzęcia.

Mięso

Mięso obecne w diecie surowej to mięsień szkieletowy. Nie wolno jednak opierać diety na chudej polędwicy i piersi z kurczaka, gdyż takie elementy są niedoborowe. Mięso powinno zawierać przerosty tłuszczowe i łącznotkankowe oraz ścięgna i chrząstki w ilości przynależnej do danego fragmentu ciała zwierzęcia, które staje się pokarmem dla naszego pupila. Jeżeli w misce naszego psa mamy elementy chude, bez widocznego tłuszczu, tłuszcz należy dołożyć w postaci łoju wołowego, słoniny wieprzowej (surowej), tłuszczu baraniego lub innego.

Szczeniak powinien mieć w diecie około 3-4 g czystego tłuszczu w przeliczeniu na 1 kg mc/dobę. Wartość ta zawiera zarówno tłuszcz, który widać jak i tłuszcz śródmiąższowy, którego nie widzimy. I tak na przykład pierś z kurczaka, mięso zwierzyny płowej (sarna, daniel, jeleń) lub chuda wołowina i konina wymagają dodatku tłuszczu. Ale mięso kaczki, gęsi, barana czy kozy już takiego dodatku nie wymaga. Tuszki kacze i gęsie dodatkowo obieramy ze skóry, gdyż w mięsie tych ptaków znajduje się dużo tłuszczu śródmiąższowego. Skóry takie przydadzą się jako dodatek do mięs chudych.

Nadmierna podaż tłuszczu może spowodować rzadkie, budyniowate, mocno błyszczące odchody w kolorze jasnym, beżowym, szarawym lub żółtawym. Brak reakcji na pierwszy objaw jakim jest charakterystycznie wyglądająca kupa może prowadzić do rozwoju zapalenia trzustki.

Warzywa i owoce

Warzywa i owoce to dodatek marginalny. Ich poziom opisywany jako „do 20%” oznacza, że może ich nie być w diecie wcale. Ich dodatek jednak w diecie szczenięcia jest przydatny. Ułatwia wypróżnianie, a jeżeli pies w wieku szczenięcym polubi warzywa, w wieku dorosłym w momencie, gdy zajdzie konieczność podniesienia ich poziomu (np. choroby trzustki, jelit, nerek) nie będzie odmawiał jedzenia. Należy wybierać warzywa i owoce lokalne, proste, sezonowe. Możemy bezpiecznie psu podawać marchewkę, buraka, dynię, cukinię, korzeń pietruszki i selera, jabłko, gruszkę, owoce jagodowe, pomidory. Unikamy natomiast warzyw zielonych i liściastych ze względu na wysoką zawartość kwasu szczawiowego, który ma wysoką zdolność wiązania wapnia, potasu, magnezu i szeregu innych cennych pierwiastków obecnych w pokarmie do postaci nie wchłanialnej. Nie należy także podawać psu brokułów, warzyw kapustnych, krzyżowych i strączkowych, gdyż zawierają goitrogeny zaburzające gospodarkę jodem i funkcje tarczycy. Warzywa w diecie psiej nie muszą być różnorodne. Można podawać je w formie surowej lub gotowanej.

U zdrowego psa nie łączymy posiłku roślinnego ze zwierzęcym. Rozdzielność ma na celu zoptymalizowanie procesów trawienia i maksymalizację procesów wchłaniania. Szereg związków antyodżywczych obecnych w roślinach zubaża wartość pokarmu zwierzęcego.

Jajka

Jajka, podobnie jak w diecie psów dorosłych, u szczeniąt stanowią ważny element diety. Można je podawać nawet codziennie. Jeżeli natomiast szczeniak zaczyna uwalniać toksyczne gazy, ilość tą redukujemy odpowiednio do sytuacji. Możemy podawać jajka różnych ptaków pamiętając jednak o dostosowaniu ich do wielkości psa. Jajko gęsie będzie stanowczo za duże dla szczeniaka rasy małej, z kolei jajek przepiórczych psu dużemu trzeba podać kilka. Jaja możemy wbijać do mięsa, podawać jako deser lub podwieczorek. Można także podać je psu w całości, w skorupce. Psiak będzie musiał wysilić umysł, aby wykombinować jak to ugryźć a my będziemy mieć okazję do ciekawych obserwacji.

Suplementacja diety BARF dla szczeniaka

W diecie surowej szczeniąt stosujemy suplementy podstawowe – drożdże piwne, algi (plechowe brunatnice) oraz krew i oleje rybne. Są to dodatki mające na celu uzupełnienie diety w składniki, które są albo niedostępne (usunięte w wyniku obróbki tuszy) albo niedoborowe w wyniku hodowli przemysłowej (szybki chów na paszach sztucznych, brak dostępu do światła słonecznego, ruchu).

Drożdże piwne uzupełniają w diecie witaminy z grupy B, selen, cynk. Są także źródłem betaglukanu, który w delikatny, acz skuteczny sposób stymuluje układ odpornościowy. Drożdże dostarczają takie oligosacharydów stanowiących pożywkę dla mikrobiomu jelitowego.

Algi morskie są przede wszystkim źródłem cennego jodu. Pierwiastek ten w ciałach zwierząt znajduje się przede wszystkim w tarczycy, jajnikach, najądrzach, prostacie i gruczole mlekowym. Są to elementy niedostępne w sprzedaży. Niedobory jodu w diecie przyczyniają się do rozwoju upośledzenia umysłowego w stopniu lekkim, niedoczynności tarczycy, nadpobudliwości psychoruchowej, nadwrażliwości na bodźce. Zwiększają także ryzyko rozwoju guzów listwy mlecznej u samic i prostaty u samców.

Krew jest częścią składową ciała każdego kręgowca. W związku z tym w naturze jest spożywana wraz z ofiarą. Podczas uboju tusze są skrwawiane. Obecność krwi w mięsie powoduje bardzo szybkie jego psucie. Dieta oparta na produktach dostępnych powszechnie w sklepach mięsnych wymaga dodatku krwi. Możemy w tym celu wykorzystać suszoną hemoglobinę i osocze. Te dwa produkty po wymieszaniu dadzą krew pełną.

Oleje rybne to olej z łososia oraz tran (olej z wątroby ryb dorszowatych). Zadaniem oleju z łososia jest uzupełnienie w diecie kwasów omega 3 (ich niedobór wynika z hodowli przemysłowej opartej na paszach bogatych w rośliny oleiste będące źródłem kwasów omega 6). Natomiast tran uzupełnia witaminę D niezbędną młodemu psu do wzrostu i odpowiedniej mineralizacji kości. Bez dodatku tranu szczególnie w diecie szczeniąt ras dużych, narażamy naszego zwierzaka na krzywicę, rozwój tzw. niedźwiedziej łapy (miękkie nadgarstki) oraz słabe, łamliwe kości w życiu dorosłym.

(Więcej na temat suplementów podstawowych oraz dodatkowych znajdziesz w artykule "Jak stosować SUPLEMENTY w diecie BARF?").