W życiu psa wyróżniamy 3 okresy. Wiek szczenięcy to intensywny wzrost i rozwój. Charakteryzuje się przede wszystkim budowaniem masy ciała. W tym okresie przeważają procesy anabolizmu. W wieku dorosłym procesy katabolizmu i anabolizmu są w równowadze. Zdolność do regeneracji jest na tyle wysoka, że procesy degeneracji nie są znaczące (mowa oczywiście o psach zdrowych). Wiek seniora to czas kiedy zdolność do regeneracji spada, procesy degeneracji postępują. W tym okresie przeważać zaczyna katabolizm.
Spis treści
Kiedy pies staje się seniorem?
Nie można jednoznacznie określić kiedy pies wchodzi w okres seniora. Zależy to od wielkości zwierzęcia. Małe i średnie psy mają średnią długość życia zdecydowanie dłuższą niż psy duże i ogromne. Znaczenie ma także obciążenie chorobami. Im bardziej rasa predysponowana do chorób, tym psiak niezależnie od wielkości ma mniejsze szanse na dłuższe życie a czas seniora zacznie się wcześniej. Trzecim bardzo ważnym czynnikiem jest opieka, którą zapewniamy zwierzęciu – aktywność fizyczna i psychiczna, opieka zdrowotna (także badania profilaktyczne), odpowiednie warunki życia, ale przede wszystkim dieta zapewniająca zaspokojenie wszystkich potrzeb organizmu, dostosowana do wieku i chroniąca przed otyłością ale także przed rozwojem niedoborów lub nadmiarów przyczyniających się do utraty zdrowia.
Dieta seniora powinna być dostosowana do potrzeb oraz możliwości organizmu, modyfikowana na bieżąco ale przede wszystkim powinna wspomagać regenerację przy jednoczesnej redukcji procesów degeneracji.
Kości w diecie seniora
Psie zęby z wiekiem stają się słabsze. Łatwiej o uszkodzenia szkliwa czy ukruszenia lub złamania. Z wiekiem także rozwijają się stany zapalne przyzębia. Na porysowanym szkliwie szybciej narasta płytka nazębna. U takiego psa należy dbać z większą starannością o higienę jamy ustnej, ale także o to, by pokarm nie powodował dodatkowych uszkodzeń zębów i bólu.
Z wiekiem słabną procesy trawienia w żołądku. Tkanka kostna zbita u psich seniorów może nie być wydajnie upłynniana, co powoduje przedostawanie się do jelit odłamków mogących uszkodzić delikatną śluzówkę lub przerwać ciągłość ścian.
Kości, które pies dostaje do jedzenia powinny być delikatne, miękkie i kruche. Z czasem mogą wystąpić zaparcia lub zaobserwujemy niestrawione odłamki kości w odchodach. W takich przypadkach należy wykluczyć kości z diety i zastąpić je suplementem wapnia (mączka ze skorupek jaj, czysty węglan wapnia, wapniowy wyciąg z algi czerwonej lub cytrynian wapnia). Nie zastępujemy kości w kawałku kośćmi mielonymi, gdyż przy osłabionej wydajności trawiennej żołądka może wystąpić zaczopowanie jelit.
Stany zapalne i bolesność dziąseł, ubytki w uzębieniu lub uszkodzone zęby także są powodem do wycofania kości z diety psiego seniora.
Tłuszcz
U starszych psów mogą wystąpić związane z wiekiem zaburzenia pracy trzustki. Stany zapalne w obrębie tego narządu predysponują do redukcji poziomu tłuszczu w diecie. Ubytek tłuszczu należy zastąpić zwiększonym poziomem warzyw tak, aby zapewnić odpowiednią ilość energii w diecie. W zależności od stopnia zaburzeń pracy trzustki poziom węglowodanów może sięgnąć nawet 50-60%.
Białko / mięso
Psy starsze wymagają bezwzględnie dbałości o to, aby w diecie znalazło się białko o wysokiej wartości biologicznej. Osłabienie procesów anabolizmu w organizmie przekłada się na słabszą wydajność szeregu szlaków metabolicznych i syntez zapewniających sprawne funkcjonowanie narządów. Tylko białko wysokowartościowe jest w stanie dostarczyć wszystkich niezbędnych aminokwasów egzogennych zaspokajając potrzeby organizmu. Unikajmy więc okrawków, resztek poubojowych, elementów w których przeważają błony, ścięgna i ogólnie części niskowartościowe.
Słabej jakości mielonki, resztki poubojowe i nieświeże okrawki mogą skutkować infekcjami układu pokarmowego ze względu na osłabioną na starość wydajność pracy układu odporności. Dieta seniora wymaga staranności w zakresie jakości składników diety.
Suplementacja
Suplementacja psiego seniora różni się od suplementacji psa młodego i silnego. Jest zdecydowanie bogatsza, a w zakresie obowiązkowym znajdziemy więcej suplementów BARF dla psa bogatych w antyoksydanty i związki o działaniu przeciwzapalnym i zwiększające zdolności regeneracji.
- Olej Omega 3, tran czyli olej z wątroby dorsza i olej z kryla.
Bezwzględne minimum kwasów omega-3 w diecie psiego seniora to 150mg/kg masy ciała. W przypadku gdy u naszego seniora rozwija się już niewydolność nerek, dawkę należy zwiększyć do 220 mg/kg masy ciała.
Nienasycone kwasy tłuszczowe wspierają pracę serca, hamują degenerację nefronów (nerki). Dzięki działaniu przeciwzapalnemu wspomagają pracę wszystkich narządów. Wchodząc w skład błon komórek nerwowych wspierają neuroprzewodnictwo, procesy poznawcze i hamują procesy neurodegeneracji (procesy otępienne). Redukują stany zapalne w stawach zwiększając ich ruchomość.
Do suplementacji kwasów nienasyconych omega-3 wybierajmy wyłącznie oleje o wysokiej jakości, certyfikowane i posiadające analizy świadczące o wysokiej czystości toksykologicznej. Prawidłowo dobrany olej powinien mieć ponadto jak najwyższy poziom omega 3 i jak najniższy poziom omega 6. Im wyższa dysproporcja tym bardziej wydajnie podniesiemy poziom omega 3 w organizmie i wyrównamy niesprzyjający stosunek o3/o6 występujący w pokarmach (pasze i sposób chowu zwierząt w obecnych czasach dają niebezpiecznie wysokie poziomy omega 6 w profilu tłuszczowym w ich ciałach). Bezwzględnie należy unikać olejów roślinnych, które dla psa są wyłącznie źródłem wolnych rodników tlenowych zwiększających ryzyko rozwoju nowotworów. Dobry olej powinien mieć oznaczone poziomy omega 3 i 6, witamin A i D (powinny być bardzo niskie, tak aby olej w połączeniu z tranem nie doprowadzić do ich przedawkowania).
Witamina D jest związkiem o charakterze hormonu sterydowego. Receptory dla jej aktywnej formy znajdziemy na wszystkich typach komórek budujących organizm. Z tego też względu bierze ona udział w utrzymaniu równowagi hormonalnej organizmu i reguluje wszystkie procesy metaboliczne. Odpowiednio wysoki poziom w organizmie, u psów zależny wyłącznie od pokarmu, redukuje ryzyko rozwoju nowotworów kości, jelit oraz postawania chłoniaków. Niski poziom witaminy D u psów z zapaleniem trzustki daje bardzo złe rokowania i redukuje szanse na przeżycie. Podobnie jak w przypadku oleju omega 3, wybierajmy tran wysokiej jakości, czysty pod względem toksykologicznym. Do obliczenia dawki tranu konieczny jest znany poziom wit D. Im będzie on wyższy, tym mniejsze dawki oleju podajemy zwierzęciu. Minimalna dawka witaminy D u psów starszych wynosi 40-60IU/kg masy ciała zależnie od obecności podrobów w diecie (wątroba i nerki przeżuwaczy).
Astaksantyna której źródłem jest olej z kryla jest najsilniejszym dotąd poznanym antyoksydantem. Jest to barwnik z rodziny karotenoidów, rozpuszczalny w tłuszczach. Astaksantyna wspiera pracę serca, nerek, układu nerwowego oraz redukuje stany zapalne w stawach poprawiając ich ruchomość. Minimalny poziom astaksantyny w oleju zapewniający organizmowi odpowiednią działającą dawkę wynosi 1000mg/kg (1mg/g). Olej z kryla musi mieć bezwzględnie oznaczony, niski i bezpieczny poziom fluoru. Do suplementacji używajmy wyłącznie olejów w butelkach nie przepuszczających promieni UV. Mogą to być butelki ze szkła brązowego lub tworzywa dopuszczonego do kontaktu z tłuszczem.
- Algi i jod
Algi morskie dla psa, podobnie jak oleje, są suplementem podstawowym w diecie surowej i gotowanej domowej. Jod dostarczany organizmowi za ich pośrednictwem jest niezbędny nie tylko dla prawidłowego funkcjonowania tarczycy. Symporter jodu znajduje się na niemal wszystkich typach komórek budujących organizm. Pierwiastek ten jest konieczny dla wydajnej pracy mitochondriów komórkowych (pozyskiwanie energii). Niska wydajność mitochondriów przekłada się na wzrost procesów degeneracji komórek i redukcję regeneracji. U suk ponadto odpowiednie wysokie poziomy jodu w organizmie redukują ryzyko rozwoju nowotworów gruczołu mlekowego.
Minimalna dawka jodu dla samca wynosi 40mcg/kg masy ciała, u suki 60mcg/kg masy ciała. Do suplementacji wybierajmy algi z certyfikatem BIO. Unikniemy w ten sposób niebezpiecznych związków toksycznych, które są szkodliwe dla organizmu.
- Tauryna
Tauryna jest aminokwasem niebiałkowym (nie buduje łańcuchów peptydowych) niezbędnym dla prawidłowej pracy serca, wątroby, trzustki, układu nerwowego. Aktywne kwasy żółciowe niezbędne dla prawidłowego procesu trawienia tłuszczów u psa wymagają sprzęgania z tauryną. Niedobory tauryny pokarmowej prowadzą do rozwoju chorób serca takich jak kardiomiopatia rozstrzeniowa (DCM). Tauryna chroni wątrobę i trzustkę przed procesem zwłóknienia i podnosi zdolność do regeneracji tych narządów. W układzie nerwowym tauryna jest niezbędna do syntezy serotoniny – jednego z neuroprzekaźników o działaniu hamującym.
W zależności od stanu zdrowia i rodzaju diety dawka tauryny zawierać się powinna między 20 a 60mg/kg masy ciała. O wysokim dawkowaniu leczniczym decyduje lekarz weterynarii. Tauryna bezwzględnie musi być rozpuszczona w pokarmie.
- MSM
MSM to siarka organiczna występująca w związku z grupami metylowymi. Ma działanie przeciwzapalne i przeciwbólowe. Dostarcza także organizmowi siarki oraz grup metylowych niezbędnych do przemian witamin oraz wydajnego działania szlaków metabolicznych i regulacji ekspresji genów. W układzie pokarmowym wykazuje działanie wobec bakterii patogennych i grzybów. Siarka jest niezbędna do syntezy kolagenu i utrzymania sprawności stawów i dobrej kondycji skóry. Redukuje stany zapalne w obrębie układu ruchu, zmniejsza obrzęki stawów oraz zwiększa ruchomość. MSM redukuje także stany zapalne skóry i wspomaga układ immunologiczny związany ze skórą w walce z patogenami. Dawka MSM powinna zawierać się między 40-50mg/kg masy ciała.
- Mączka z małża nowozelandzkiego (green lipped muscle)
Jest to suplement wysoce wspierający organizm seniora. Związki aktywne zawarte w ciele omułka P. canaliculus mają działanie przeciwzapalne w obrębie układu ruchu i układu pokarmowego. Ciało omułka bogate jest również w naturalne związki glukozaminy i chondroityny. Ze względu na atrakcyjny dla psów zapach, małż poprawia apetyczność pokarmu, co jest szczególnie ważne u zwierząt z zaburzeniami łaknienia.
- Zioła
Zioła przydatne i dobroczynne dla psiego seniora to owoc dzikiej róży, ostropest plamisty, czarci pazur oraz boswellia serrata. Owoc dzikiej róży bogaty jest w witaminę C oraz kompleks związków flawonoidowych o działaniu antyoksydacyjnym. Wspomaga układ ruchu, układ immunologiczny oraz układ wydalniczy. Suplementacja mączki ze skórki owocu wskazana jest przede wszystkim w profilaktyce infekcji pęcherza moczowego oraz infekcji dróg oddechowych. Dokonując wyboru zwracajmy uwagę na certyfikaty EKO i BIO. Ostropest plamisty to cały kompleks związków aktywnych pod wspólną nazwą sylimaryna. Są to związki o dobrze udokumentowanym działaniu protekcyjnym oraz wspomagającym regenerację wątroby. Czarci pazur oraz boswelia (a dokładnie kwasy bosweliowe) wykazują silne działanie przeciwzapalne i przeciwbólowe. Doskonale sprawdzają się w przypadku zwyrodnień w obrębie stawów i kręgosłupa.
- Witaminy B9 i B12.
W przypadku psiego seniora szczególnie należy zadbać o prawidłową podaż witamin B9 i B12. Foliany są odpowiedzialne za podziały komórkowe. Przy ich niedoborach i tak już spowolnione procesy regeneracji nie będą mogły zachodzić. Znajdziemy je w podrobach oraz warzywach. Kobalamina to produkt bakterii zasiedlających jelita. Szczególnie bogate w wit B12 jest czerwone mięso przeżuwaczy oraz ich podroby (wątroba wołowa). Niedobory B12 prowadzą do utraty apetytu, anemii, zaburzeń w układzie nerwowym (postępujące procesy otępienne).
Podsumowanie
Psi seniorzy powinni być poddawani regularnym badaniom profilaktycznym. W ich zakres podstawowy wchodzą badania krwi (morfologia, biochemia poszerzona, jonogram i hormony tarczycy), badanie ogólne moczu, echo serca oraz usg narządów wewnętrznych. Prawidłowa dbałość o dietę i zdrowie psiego seniora pozwoli mu dożyć w komforcie sędziwego wieku a nam cieszyć się wspólnym życiem z przyjacielem znacznie dłużej!
