Zapewne każdy opiekun psa choć raz w swoim życiu zetknął się z problemem biegunki u swojego pupila. I nic w tym nadzwyczajnego. Zaburzenia jelitowe są bowiem jednym z najczęściej zgłaszanych dolegliwości w lecznicach weterynaryjnych. Należy jednak pamiętać, że biegunka sama w sobie nie jest jednostką chorobową, a jedynie - albo aż - objawem pewnych zaburzeń w organizmie i nigdy nie powinna być bagatelizowana.
Z tego artykułu dowiesz się, jak rozpoznać niepokojące objawy, jakie są możliwości pomocy doraźnej, kiedy bezwzględnie udać się do lekarza weterynarii oraz co zrobić, aby ograniczyć występowanie biegunek u swojego psa.
Spis treści
Każde odstępstwo od normy w temacie psiej kupy powinno zapalić czerwoną lampkę w głowie psiego opiekuna. Ale w jaki sposób odróżnić nieprawidłowy kał i na co zwracać uwagę przy jego ocenie? Poniższe informacje pomogą Ci rozwiać wszelkie wątpliwości.
- Jak odróżnić kał prawidłowy od nieprawidłowego?
Fizjologiczny kał u zdrowego psa powinien był uformowany, wilgotny, barwy brązowej, o zwartej konsystencji przypominającej plastelinę. Jego zapach powinien być łagodny lub średnio intensywny, a częstość wypróżnień wynosić od 1 do 2 w ciągu doby.
Natomiast patologiczny kał u psa jest luźny, nieuformowany, często wodnisty, o nietypowym kolorze i intensywnym zapachu. Niejednokrotnie widoczny jest śluz, świeża krew czy niestrawione krople tłuszczu. Częstotliwość wypróżnień wynosi ponad 4 razy na dobę.
- O czym może świadczyć nieprawidłowy kolor i zapach kału u psa?
Każde odchylenie od normy dostarcza dużej dawki informacji o stanie zdrowia psa i nasuwa podejrzenie diagnozy. I tak oto kał czarny (smolisty) może świadczyć o krwawieniu z górnego odcinka przewodu pokarmowego, kał tłusty o chorobach trzustki, kał żółtawy o problemach z wątrobą lub pęcherzykiem żółciowym, natomiast kał o bardzo intensywnym, nieprzyjemnych, wręcz gnilnym zapachu może świadczyć o zaburzeniach trawienia, dysbiozie lub zapaleniu bakteryjnym w obrębie przewodu pokarmowego.
Ze świeżą krwią w kale spotykamy się zazwyczaj w przypadku stanu zapalnego jelita grubego, ale również przy uszkodzeniach mechanicznych (np. przez ciało obce), nowotworach, czynnikach zakaźnych, krwawieniu polekowym (np. podczas terapii glikokortykosteroidami) czy zatruciach prowadzące do zaburzeń krzepnięcia krwi (np. rodentycydami). Natomiast otoczka śluzowa na kale często wskazuje na nietolerancje pokarmowe, alergie czy zarobaczenie.
- Czy nieprawidłowy kał zawsze świadczy o patologii?
Warto jednak pamiętać, że nie zawsze odchylenia od normy w wyglądzie kału świadczą o toczącej się chorobie. Na kolor, zapach i konsystencję stolca wpływa przede wszystkim stosowana dieta, czyli rodzaj i skład podawanej karmy dla psa, zawartość wody czy procentowa ilość składników mineralnych. Ponadto zielony kał spotykany jest często po zjedzeniu przez psa trawy, a czerwony po dodaniu do posiłku gotowanych buraków.
.png)
Jakie mogą być przyczyny biegunek u psa?
Biegunka stanowi reakcję obronną organizmu poprzez przyspieszenie ruchów jelit, dzięki czemu możliwa jest szybka eliminacja wszelkich toksyn i patogenów z przewodu pokarmowego. Potencjalną przyczyną takiego stanu mogą być:
- Błędy żywieniowe
Stanowią aż 60% przypadków zaburzeń jelitowych u psów. Niestety zazwyczaj winowajcą jesteśmy my – ich opiekunowie. Dokarmianie pupila resztkami ze stołu, przekarmianie lub nagła zmiana karmy mogą prowadzić do niestrawności pokarmowej, a w konsekwencji do biegunki.
- Zatrucia
Do zatruć objawiających się biegunką dochodzi po spożyciu przez psa toksycznych dla niego roślin (np. oleandra, rododendronu), zakazanych produktów spożywczych (np. cebuli, awokado), zepsutego pokarmu, leków czy chemikaliów (np. trutek na ślimaki, nawozów).
- Nietolerancje i alergie pokarmowe
Zarówno nietolerancja, jak i alergia na dany składnik pokarmowy – mimo różnych mechanizmów działania – objawiają się zaburzeniami ze strony jelit, a jedynym skutecznym rozwiązaniem jest dobór karmy hipoalergicznej o odpowiednim składzie dobrze tolerowanym przez zwierzę.
- Zakażenia mikrobiologiczne
Do czynników mikrobiologicznych wywołujących biegunkę zalicza się: wirusy (koronawirus, parwowirus, adenowirus, rotawirus), bakterie (np. Campylobacter, Clostridium perfringens, Salmonella, Escherichia coli), grzyby (obecne w pokarmie złej jakości, starym, spleśniałym), pasożyty (glisty, tęgoryjce, włosogłówki, tasiemce, pierwotniaki).
- Zaburzenia flory jelitowej
Dysbakterioza to zaburzenie w ilości i składzie mikrobiomu jelitowego, co prowadzi do nadmiernych gazów i przewlekłych biegunek. Przyczyną takiego stanu może być nieodpowiednia dieta, stosowanie leków zmniejszających wydzielanie kwasu żołądkowego lub antybiotykoterapia pozbawiona osłony probiotycznej.
- Choroby zakaźne
Jedną z groźnych chorób zakaźnych przewodu pokarmowego u psa jest wysoce zaraźliwa parwowiroza. Dotyka ona przede wszystkim młode zwierzęta i objawia się obfitą, krwistą biegunką, wymiotami i bardzo złym stanem ogólnym psa prowadzącym nawet do śmierci.
- Choroby jelit
Przykładami jednostek chorobowych obejmujących jedynie jelita i nie mających tła zakaźnego czy alergicznego są: nieswoiste zapalenie jelit (IBD), krwotoczne zapalenie jelit, histiocytarne zapalenie okrężnicy, enteropatia białkogubna, nowotwory jelit czy limfangiektazja.
- Choroby ogólnoustrojowe
Utrzymanie prawidłowego funkcjonowania organizmu opiera się na ścisłej współpracy wszystkich jego narządów. Zatem przyczyna biegunek może mieć swoje podłoże poza obrębem przewodu pokarmowego i wynikać z chorób wątroby, nerek, trzustki czy zaburzeń endokrynologicznych (cukrzyca, niedoczynność kory nadnerczy, niedoczynność tarczycy).
- Po podaniu leków
Zdarza się, że wystąpienie biegunki jest skutkiem ubocznym po podaniu szczepionek czy leków takich jak preparaty odrobaczające, leki przeciwzapalne, antybiotyki. W takich przypadkach konieczna jest konsultacja z lekarzem weterynarii.
- Ciało obce
U psów z tendencją do zjadania rzeczy niejadalnych (śmieci, folie, zabawki) istnieje ryzyko połknięcia ciała obcego, które może drażnić mechanicznie ścianę jelit prowadząc do biegunek często z widocznym śluzem i krwią, a w gorszych przypadkach nawet do całkowitej niedrożności jelit.
- Stres / tło behawioralne
Czy wiedziałeś, że IBS, czyli zespół jelita drażliwego, może dotknąć również psy? Ta jednostka chorobowa jest wynikiem zaburzeń regulacji nerwowej jelit, która może wystąpić pod wpływem stresu lub innych czynników psychicznych i prowadzić do przewlekłych, nawracających biegunek.
Jak pomóc psu doraźnie w przypadku wystąpienia biegunki?
Jeżeli zauważysz, że kupa Twojego psa jest luźniejsza niż zazwyczaj, ale nie towarzyszą jej inne objawy, a zwierzę czuje się dobrze, możesz spróbować pomóc psu samodzielnie. Nie każda biegunka wymaga natychmiastowej interwencji lekarskiej, a w wielu przypadkach szybko ustępuje przy odpowiednim postępowaniu.
- Głodówka 24-godzinna
Głodówka przez dobę pozwoli wyciszyć czynność przewodu pokarmowego, a w przypadku wymaganej wizyty u lekarza weterynarii – umożliwi bezzwłoczne pobranie krwi do badania, USG przewodu pokarmowego oraz RTG jamy brzusznej.
- Odpowiednia dieta
Podczas dolegliwości żołądkowo-jelitowych warto sięgnąć po karmę typu gastrointestinal, która charakteryzuje się wysoką strawnością oraz łatwą przyswajalnością, np. Royal Canin Gastro Intestinal. Posiłki najlepiej podawać w mniejszych porcjach i w regularnym odstępach czasu od 3 do nawet 6 razy na dobę. Dzięki temu przewód pokarmowy nie zostanie zbytnio obciążony i będzie miał odpowiednie warunki na regenerację.
- Nawadnianie
Biegunka niesie za sobą ryzyko odwodnienia, dlatego pies powinien mieć zapewniony nieograniczony, stały dostęp do świeżej wody. Pomocne okazują się być także elektrolity w celu przywrócenia równowagi wodno-mineralnej w organizmie, które są dostępne w naszym sklepie w postaci proszku do rozpuszczenia w wodzie (Aptus Nutrisal, Electroactiv Balance).
- Węgiel aktywny / glinka kaolinowa
Substancje te wykazują działanie wiążące toksyny obecne w przewodzie pokarmowym i ułatwiają ich wydalenie z organizmu. Apteczny węgiel aktywny można podać psu w dawce 1g na kg masy ciała nawet do 4 razy na dobę, jednak wykazuje on mniejszą skuteczność niż preparaty weterynaryjne (Aptus Adapectin, Pokusa). Uwaga! Po podaniu węgla aktywnego kupa psiaka zabarwi się na czarno.
- Probiotyki weterynaryjne
Probiotyki dla psa to szczepy żywych mikroorganizmów, których rola polega na przywróceniu równowagi zaburzonej flory jelitowej. Jako świadomy opiekun sięgaj wyłącznie po te, które są przeznaczone dla psów, gdyż ludzkie probiotyki nie wykazują skuteczności działania w psich jelitach. W naszym sklepie znajdziesz szeroką ofertę probiotyków weterynaryjnych (Purina Pro Plan Fortiflora, VetExpert BioProtect, VetFood Flora Balance, VetFood Flora Defense, Aptus Aptobalance Pet, Dolfos Dolvit Probiotic).
- Preparaty przeciwbiegunkowe
Dobrym rozwiązaniem jest zastosowanie preparatów o wielokierunkowym działaniu w przypadku wystąpienia biegunki, które zawierają w swoim składzie absorbenty wiążące toksyny, zagęszczacze kału, probiotyki, elektrolity i źródła łatwo przyswajalnej energii. Takim produktem, w dodatku chętnie przyjmowanym przez zwierzęta, są smaczne tabletki Dia Dog'N'Cat i wieloskładnikowe tabletki VetFood BentoActive.
- Nospa
Gdy biegunce towarzyszą objawy bólowe (napięty, tkliwy brzuch, posmutnienie) warto sięgnąć po Nospę, aby ulżyć swojemu pupilowi. Jest to lek o działaniu rozkurczowym, a dawka dla psa wynosi 2-4 mg na kg masy ciała. Ze względu na czas działania wynoszący do 8 godzin można ją podawać nawet do 3 razy na dobę.
- Siemię lniane
Te niepozorne nasiona lnu okazują się być skutecznym sprzymierzeńcem zarówno przy ostrych, jak i przewlekłych zaburzeniach żołądkowo-jelitowych poprzez swoje ochronne i łagodzące działanie na błonę śluzową przewodu pokarmowego. Siemię lniane najlepiej podawać w postaci kleiku wymieszanego z mokrą karmą raz na 3 dni.
- Smecta
Powleka błonę śluzową przewodu pokarmowego tworząc warstwę ochronną oraz wykazuje zdolności absorbujące wobec toksyn i patogenów. Przed podaniem upewnij się, czy nie zawiera szkodliwych dla psa dodatków (np. sztucznych aromatów). Jedna saszetka Smecty przypada na 15 kg psa, a jej zawartość należy rozpuścić w wodzie i podać psu bezpośrednio do pyszczka.
- Nifuroksazyd
Jest to bezpieczny lek przeciwbakteryjny, który działa wyłącznie w obrębie jelit i nie zaburza mikrobiomu przewodu pokarmowego. Jednak efekt pojawia się dopiero po kilku dniach stosowania, dlatego zaleca się podawanie nifuroksazydu jednocześnie z innymi preparatami przeciwbiegunkowymi. Dawka dzienna dla psa to 1 tabletka na 15 kg masy ciała.
- O czym jeszcze należy pamiętać podczas leczenia doraźnego?
Pamiętaj, że podawanie środków doustnych może odbywać się wyłącznie w przypadku braku wymiotów. Jeżeli takowe występują skup się przede wszystkim na głodówce i intensywnym nawadnianiu swojego zwierzęcia, a w cięższych przypadkach kieruj się natychmiast do kliniki weterynaryjnej.
Nigdy nie podawaj ludzkich leków nie mając pewności, że są bezpieczne dla psów! Wiele z nich jest toksycznych dla zwierząt nawet w niewielkich dawkach i zamiast pomóc możesz jedynie pogorszyć stan swojego pupila, a nawet nieumyślnie doprowadzić do jego śmierci.
To co u ludzi wykazuje skuteczne działanie przeciwbiegunkowe nie zawsze znajduje swoje korzystne odbicie w medycynie zwierząt. Zatem absolutnie nie podawaj psu czekolady, herbaty, ziołowych naparów, mleka, nabiału oraz leków stosowanych przy gorączkach i objawach bólowych u ludzi, np. ibuprofen, paracetamol.
Kiedy udać się do lekarza weterynarii?
Istnieją pewne sytuacje, w których nie powinieneś zwlekać z wizytą w lecznicy weterynaryjnej. Czas odgrywa w tych przypadkach istotną rolę. Kiedy zatem konieczna jest interwencja lekarska? Poniżej znajdziesz wskazówki, które pomogą Ci w odpowiedzi na to pytanie.
Nie zwlekaj, gdy biegunka występuje u:
- szczeniąt (istnieje ryzyko silnego odwodnienia ze względu na większą zawartość wody w organizmie niż u osobników starszych)
- małych psów poniżej 2 kg
- starszych psów
- suczek w ciąży/karmiących
- wychudzonych psów
- psów w trakcie terapii (biegunka jako objaw złej reakcji organizmu na lek)
- psów z chorobami przewlekłymi przyjmującymi na stałe leki (podczas biegunki utrudnione jest wchłanianie leków z przewodu pokarmowego i istnieje ryzyko braku skuteczności leczenia)
Nie zwlekaj, gdy masz do czynienia z biegunką:
- łagodną utrzymującą się dłużej niż 24 godziny
- utrzymującą się mimo leczenia doraźnego
- przewlekłą, nawracającą
- spowodowaną zjedzeniem ciała obcego, trującej rośliny lub środka toksycznego
- silną z dodatkowymi objawami (gorączka, wymioty, apatia, brak apetytu, widoczne robaki w kale, kaszel bądź odkrztuszanie przy zalegającym ciele obcym, utrata masy ciała, twardy i tkliwy brzuch – podczas bolesności psy przyjmują charakterystyczną pozycję modlącego się psa lub wyginają grzbiet ku górze)
Jakie badania dodatkowe warto wykonać?
Jeżeli biegunka nie ustępuje mimo leczenia doraźnego lub gdy ma charakter nawracający warto poszerzyć diagnostykę o badania dodatkowe, które pomogą znaleźć przyczynę powyższych dolegliwości i wdrożyć odpowiednie leczenie. W tym celu lekarz weterynarii zaleci:
- pełne badanie kału – w celu potwierdzenia bądź wykluczenia zakażenia pasożytniczego
- badanie krwi – pozwala na ocenę nawodnienia organizmu oraz wykazanie chorób ogólnoustrojowych jako wtórnej przyczyny biegunki; często rozszerzane jest o profil jelitowo-trzustkowy określający czynność jelit oraz o badanie serologiczne celem wykrycia np. parwowirozy
- badanie moczu – stanowi uzupełnienie badań w kierunku chorób ogólnoustrojowych, zwłaszcza tych związanych z układem moczowym
- USG jamy brzusznej – w celu wychwycenia zmian w narządach i regionalnych węzłach chłonnych znajdujących się w jamie brzusznej
- RTG jamy brzusznej – pozwala na wykrycie m.in. ciała obcego w przewodzie pokarmowym
- kolonoskopia wraz z badaniem HP – czyli endoskopia jelit, umożliwia obejrzenie przewodu pokarmowego za pomocą specjalnej sondy z kamerą i określenie dokładnego umiejscowienia procesu chorobowego wraz z pobraniem materiału do badania histopatologicznego
- laparotomia diagnostyczna – stanowi ostateczne badanie, gdy inne metody diagnostyczne nie są w stanie wykazać jednoznacznego rozpoznania; polega na chirurgicznym otwarciu jamy brzusznej, obejrzeniem wszystkich narządów i pobraniem wycinków do badania histopatologicznego
Dlaczego nie powinno się lekceważyć biegunki u psa?
Biegunka często wiąże się z uszkodzeniem nabłonka jelit, co prowadzi do utrudnionego wchłaniania substancji odżywczych, a w efekcie do niedożywienia i osłabienia zwierzęcia. Bariera ochronna jelit staje się mniej odporna na działanie patogenów, które z łatwością przedostają się do krwioobiegu i rozprowadzają do innych narządów.
Wystąpienie luźnego kału przyczynia się również do utraty dużej ilości wody z organizmu, co zwiększa ryzyko odwodnienia - zwłaszcza, gdy jednocześnie towarzyszą wymioty. Dlatego z pozoru nieszkodliwa biegunka u psa może nieść za sobą poważne konsekwencje, jeśli opiekun będzie zwlekać z jej leczeniem.
Jak zapobiegać biegunkom u psa?
Częste biegunki u psa prowadzą niejednokrotnie właściciela do frustracji, a leczenie objawowe - choć w większości przypadków skuteczne - przynosi poprawę tylko na krótki czas. Czy istnieją zatem sposoby, aby zmniejszyć szansę na ich wystąpienie? Oto i one:
- odpowiednia dieta - pokarm powinien być przede wszystkim zbilansowany, pełnowartościowy i dopasowany do indywidualnych potrzeb zwierzaka, a w przypadku alergii pokarmowej zaleca się karmę hipoalergiczną lub monobiałkową z dobrze tolerowanym źródłem białka
- brak częstych zmian karmy - gdy konieczna jest zmiana żywienia, należy robić to stopniowo mieszając nową karmę z poprzednią we wzrastających proporcjach, a cały proces powinien trwać co najmniej 7 dni
- regularne odrobaczanie - u psów zaleca się profilaktyczne odrobaczanie co 3 miesiące bądź regularne badania kału w kierunku pasożytów (więcej na temat przeczytasz w artykule "Jak prawidłowo odrobaczyć psa?")
- okresowe szczepienia - u dorosłych psów szczepienia przypominające przeciwko chorobom zakaźnym takim jak parwowiroza powinny odbywać się co roku, ewentualnie co dwa lata
- kontrolne wizyty lekarskie - warto raz w roku umówić się do lekarza weterynarii na „przegląd” psa z profilaktycznym badaniem krwi oraz moczu, co umożliwi wczesne wykrycie ewentualnych chorób ogólnoustrojowych
- spacery na smyczy lub/i w kagańcu - zalecane zwłaszcza w przypadku psów z tendencją do podjadania i lizania napotkanych na spacerach rzeczy (więcej o tym jak oduczyć psa zjadania śmieci na spacerze przeczytasz TUTAJ)
- stosowanie się do zaleceń lekarskich - nie należy samodzielnie modyfikować dawek przepisanych leków, a jakiekolwiek wątpliwości co do ich stosowania powinno się konsultować się z lekarzem weterynarii
- brak dostępu do środków trujących: roślin, środków chemicznych, leków (więcej o roślinach bezpiecznych i toksycznych dla psów przeczytasz TUTAJ)
