Co zrobić, żeby szczeniak przestał podgryzać?

Podgryzanie, a czasem nawet bardzo bolesne gryzienie to jeden z najczęstszych problemów w procesie wychowania szczeniąt. Opiekunowie czują się często zagubieni, ponieważ rad i stanowisk w tym temacie jest mnóstwo. Co więcej, bywają one całkiem sprzeczne! Przyjrzyjmy się tej ważnej kwestii. Dlaczego szczeniak podgryza, czy można coś z tym zrobić i co konkretnie?

Dlaczego szczeniaki podgryzają?

Nie każdy szczeniak podgryza w takim samym stopniu. Niektórym zaledwie się to zdarza, inne spędzają wiele czasu uwieszone niczym piranie na przedmiotach, ubraniach czy częściach ciała opiekunów. Ale dlaczego właściwie szczeniaki to robią?

• Poznawanie świata przez pysk i zęby

To jeden z podstawowych powodów. Szczenięta poznają świat, badając go za pomocą pyska. Używają do tego języka i zębów. Próbują, co jest jadalne, jaką fakturę mają przedmioty i do czego się nadają. Stąd uporczywe szczenięce zbieranie śmieci na dworze, ale też podgryzanie ludzi oraz części ich garderoby. Motywacja poznawcza dotyczy w większym stopniu gryzienia przedmiotów i obiektów, ale może też być częścią poznawania ludzi.

• Chęć zabawy

Opiekunowie mogą też być całkiem niezłą zabawką. Sznurówki, poruszające się buty, szerokie nogawki, warkocze, kucyki, troczki od bluz... Żyjąc ze szczeniakiem warto przyjąć zasadę „im mniej z ciebie zwisa, tym lepiej”. Troczki do środka, nogawki węższe, buty zasznurowane, włosy w koku lub pod czapką. Człowiek i elementy jego garderoby są w ruchu, niekiedy wydają ekscytujące odgłosy i zachęcają w ten sposób do zabawy... sobą.

• Badanie granic

Gryzienie ludzi i innych zwierząt ma dla szczeniaka silny wymiar społeczny. Już od pierwszych tygodni życia szczenięta badają, na ile mogą sobie pozwolić i uczą się wyznaczania własnych oraz respektowania cudzych granic. Ten trening zaczyna się jeszcze przy matce i rodzeństwie. Szczeniak uczy się dzięki niemu rozumieć zasady panujące w grupie społecznej. Dlatego tak ważna jest nasza reakcja!

• Trening łowiecki

Poprzez zapasy, podgryzanie się i turlanie szczenięta trenują też zachowania typowe dla gatunku. Wyrabiają sprawność fizyczną, uczą się kontroli nacisku szczęk, ruchów unieruchamiających czy zabijających ofiarę. To oczywiście nie oznacza, że każdy szczeniak jest potencjalnym zabójcą – to znaczy jedynie, że jest psem i wykazuje psie, drapieżne zachowania. Rolą opiekuna jest umożliwić mu zaspokajanie tych potrzeb i instynktów tak, by nikt na tym nie cierpiał.

• Frustracja

Bardzo częstym i ważnym powodem szczeniaczego podgryzania jest frustracja. Pracując ze szczeniętami i ich ludźmi stale spotykam się z formą podgryzania, którą trudno jest wziąć za zabawę czy spokojną eksplorację świata. Takie podgryzanie jest silne, bolesne, uporczywe, trudno je przerwać i dotrzeć do psa w tym stanie. Odpowiada za to frustracja. Młode psy łatwo się przebodźcowują, a gdy sobie z czymś nie radzą, rozładowują swoje emocje gryząc. Często widzę takie rzucanie się na opiekuna podczas spaceru czy po pobudzającej aktywności, takiej jak zabawa.

Czy podgryzanie jest normalne u szczeniąt?

Odpowiedź na to pytanie już częściowo znasz z lektury poprzednich akapitów. Podgryzanie ludzi jest u szczeniaka całkowicie normalnym zachowaniem. Trzeba uzbroić się w cierpliwość i stopniowo, dzień po dniu, wyznaczać mu granice oraz pokazywać alternatywne sposoby postępowania.

Podgryzanie potrafi się nasilać w okresie wymiany zębów. Swędzenie i ból które odczuwa wtedy pies zdecydowanie dokładają mu frustracji. (Na temat ząbkujących szczeniąt więcej przeczytasz w artykule "Co zrobić, gdy szczeniak ząbkuje i wszystko gryzie?")

Czasami młode psy podgryzają tak bardzo, że trudno jest z nimi funkcjonować. To zazwyczaj oznacza, że pies sobie z czymś nie radzi. Nie mając pojęcia, jak wyjść z sytuacji sięga po nasilone gryzienie. Czasem zaczyna przejawiać zachowania broniące zasobu - na przykład swojej miski czy zabawki. Ma nadmiar emocji, za mocno się pobudza, nie dociera do niego żaden Twój komunikat.

Jeśli czujesz niepokój i zastanawiasz się, czy podgryzanie u Twojego szczeniaka nie przybiera postaci agresji lub nie wynika z nadmiernej frustracji, najlepiej poproś o ocenę behawiorystę. Osoba dysponująca wiedzą i doświadczeniem będzie w stanie podpowiedzieć ci najlepsze sposoby działania.

Co można zrobić, gdy szczeniak podgryza domowników?

Nie ma jednej prostej metody działania, gdy szczeniacze podgryzanie daje domownikom w kość. Wiele poradników sugeruje podawanie w tym momencie psu zabawki, niejako na wymianę za swoją nogawkę czy rękę. Sens tej metody tkwi w założeniu, że młody pies ma potrzebę gryzienia, trzeba więc dać mu coś, co będzie mu wolno gryźć. Ja nie jestem za tą metodą postępowania w momencie, gdy szczeniak już nas gryzie. Wolę możliwie zapobiegać za pomocą zarządzania przestrzenią, zawczasu zaspokoić potrzeby, a gdy już to wszystko zrobię, stawiać granice. Przyjrzyjmy się temu w punktach.

• Zaspokój psią potrzebę gryzienia poprzez zabawki i gryzaki.

To pierwszy etap na drodze do zminimalizowania podgryzania. Każdy szczeniak (a także dorosły pies, choć nie w tak dużym nasileniu) ma potrzebę gryźć. Zapewnij mu codzienny dostęp do zabawek dla szczeniąt, które może żuć, a także bezpiecznych gryzaków – jadalnych (do wyboru masz różne naturalne gryzaki dla psa np. skóry, uszy, żwacze wołowe) oraz niejadalnych (patyki kawowe, korzeń wrzośca, gryzaki nylonowe).

Zaopatrz się w zabawki na jedzenie dla psa, takie jak klasyczny KONG czy gumowy wąż. Zadbaj, by jeden posiłek dziennie był wydany w takiej atrakcyjnej i zajmującej formie. Uważaj przy tym na zabawki zbyt trudne, z których pies nie umie wyjąć jedzenia lub zbyt twarde gryzaki – mogą wzmagać frustrację, a więc i gryzienie.

(Więcej o zabawkach dla szczeniąt i bezpiecznych gryzakach dla psich maluchów przeczytasz w artykułach: "7 naturalnych gryzaków, które możesz bezpiecznie podać swojemu szczeniakowi", "Jak zabawka KONG pomoże Ci uspokoić emocje Twojego psa?")

• Zadbaj o emocje swojego szczeniaka.

Mając młodego psa, mierzysz się z wyzwaniami socjalizacji. Musisz pokazać mu świat, zabrać w różne miejsca, przedstawić rozmaite typy aktywności. Dopilnuj, żeby nie było tego za dużo! Jedna atrakcja na dzień wystarczy, a spacer ze szczeniakiem nie musi trwać 1,5 godziny. W trudnych, nowych miejscach przebywajcie nie więcej niż 10-20 minut. Po powrocie zaproponuj psu gryzak i odpoczynek w spokojnym miejscu. Jeśli ma trudności z położeniem się spać, ogranicz jego przestrzeń. Nauka odpoczywania i schodzenia z emocji jest bardzo ważna. Szczeniak przebodźcowany, stale w wysokich emocjach, będzie gryzł jak mała pirania. To samo dotyczy szczeniaka, od którego za wiele się wymaga (długie, intensywne sesje szkoleniowe), lub wymagania nie są dla niego jasne.

(O tym jak uczyć psa odpoczywania i jak wykorzystać do tego klatkę dla pa przeczytasz w artykułach: "Czy warto kupić klatkę kennelową dla psa i jaki model klatki wybrać?", "Jak nauczyć psa spokojnego przebywania w klatce kennelowej?", "Jak wyciszyć psa i nauczyć go odpoczywania?")

• Sprawdź, czy sam nie prowokujesz podgryzania u szczeniaka?

Pora na solidny rachunek sumienia. Czy domownikom nie zdarza się bawić z psem w polowanie na stopę w kapciu, gryzienie ręki ukrytej pod kocem czy warkocza? Nie ucz szczeniaka takich zabaw. On nie rozumie, że czasem coś można robić, a czasem to samo jest surowo zabronione. Niejasne i wybiórcze reguły wzmagają frustrację. Bawcie się z psem tylko za pomocą zabawek do przeciągania, nie swoich ciał i odzieży.

• Stawianie granic – komunikaty i barierki

Warto od pierwszych dni w domu stopniowo, powoli uczyć szczeniaka zostawania w klatce kennelowej lub za bramką, wytyczającą pewną przestrzeń w domu. Taka bariera i ograniczenie przestrzeni na powinno stanowić kary, a raczej miejsce, gdzie emocje mają szansę opaść. Szczeniak zaczyna podgryzanie? Zagrodź mu ręką dostęp do nogawki, drugiej ręki, czy innej podgryzanej części ciała lub ubrania, powiedz spokojnie i stanowczo „nie”. Jeśli odpuści, pochwal go (również spokojnym tonem) i podsuń coś, co może sobie w danym momencie gryźć (zabawkę, gryzak – warto mieć je rozłożone po domu). Jeśli nie odpuści lub z „legalnego” przedmiotu znów przerzuci się na człowieka, zaproś go za bramkę. Uzbrój się w cierpliwość i powtarzaj to do skutku. W ten sposób komunikujesz swoją granicę i uczysz szczeniaka, że powinien ją respektować.

Oddzielnym torem powinno iść uczenie komendy przerywającej zachowanie (na przykład „zostaw”) – w treningu używamy już nagród w postaci jedzenia czy zabawy. Z kolei w sytuacji pogryzania lepiej nie używać niczego, co będzie budziło dodatkowe emocje u psa. Tylko jasny, spokojny i stanowczy komunikat, a w razie braku reakcji – konsekwencja w postaci oddzielenia psa od siebie. Pamiętaj – żebyś mógł/mogła to zastosować, najpierw musisz nauczyć psa przebywania za barierką. W przeciwnym razie szybko zaczniesz się z nim szarpać, frustrować siebie i jego, i przekazywać mu zgoła inną lekcję, niż chcesz przekazać.

• Przyjrzyj się rutynie dnia

Czy są momenty w ciągu dnia, gdy szczeniak szczególnie mocno i często podgryza opiekunów? Jakie to momenty – po spacerze, po jedzeniu, może rano? Twoim zadaniem będzie tak zorganizować dzień, żeby nie dopuszczać do eskalacji. Jeśli gryzie rano, gdy wszyscy szykujecie się do pracy, niech spędza ten czas z gryzakiem za bramką. Jeśli pirania aktywuje się po spacerach, być może są za intensywne i przerastają psa na tym etapie rozwoju? Zarządzanie przestrzenią i rozkładem dnia szczeniaka bardzo pomaga na szczeniacze problemy.

Jak radzić sobie gdy szczeniak podgryza Cię na spacerze?

Rzucanie się na opiekuna i szarpanie go zębami podczas spaceru najczęściej wynika z nadmiaru emocji, frustracji i nieradzenia sobie z sytuacją. Jeśli często tego doświadczasz, przeanalizuj swój spacer. Może za dużo się podczas niego dzieje, zabierasz psa na zbyt długo w zbyt trudne miejsca? A może po prostu samo wyjście trwa za długo? Szczeniak co chwilę ma interakcje z innymi psami i obcymi ludźmi? Przetestuj takie możliwości:

• skrócenie czasu trwania pojedynczego spaceru,
• spacerowanie w spokojniejszym otoczeniu,
• nie pozwalaj napotkanym przechodnim głaskać i zaczepiać psa,
• ogranicz mocno „witanie się” z obcymi psami,
• częstsze postoje na ustronnym trawniku, z wyjadaniem smaczków ukrytych w trawie lub korze drzewa, lub lizaniem smakołyka dla psa w formie pasty.
• wydłuż smycz – zbyt krótka (zwłaszcza poniżej 2 metrów) często powoduje szybkie narastanie frustracji.
• Jeśli czujesz bezradność i nie umiesz samodzielnie zmienić Waszego spaceru na lepsze, psi trener na pewno w tym pomoże – nie wahaj się poprosić o konsultację.

Co zrobić, gdy szczeniak podgryza dziecko lub drugiego psa?

Czasami gryzienie koncentruje się na członkach rodziny, którzy sami nie są w stanie sobie poradzić. Mowa przede wszystkim o dzieciach. Nad interakcją psa z małymi dziećmi zawsze powinni czuwać dorośli. Gdy sytuacja zaczyna eskalować, dziecko zaczepia psa lub pies staje się coraz bardziej rozbrykany, pojawia się bariera. Rozdziel towarzystwo przestrzennie i daj każdemu oddzielną „misję”. Podobnie jest z podgryzaniem starszego psa. Jeśli szczeniak nie respektuje sygnałów wysyłanych mu przez starszego psa (próby odejścia, marszczenie pyska, warczenie, pokazanie zębów), lub starszy pies nie wysyła takich sygnałów i nie radzi sobie, to Ty musisz postawić szczeniakowi granicę. Wejdź między psy, stań przodem do szczeniaka i w ten sposób poproś go, żeby odpuścił. Gdy to nie pomoże, zaproś go za bramkę.

Kary, krzyki, hałasy – czy zadziałają na szczeniaka, który podgryza?

Szczeniacze podgryzanie potrafi być naprawdę irytujące. Czasami nietrudno stracić cierpliwość. Pamiętaj, że krzyki, straszenie psa czy bicie nie są metodami wychowawczymi. Nie są dla psa jasne w przekazie, sprawiają że zaczyna się obawiać człowieka i budują relację opartą na strachu. Lepiej zawczasu zarządzić waszym wspólnym życiem, niż pozwalać by sytuacja eskalowała i wyładowywać emocje na psie. Niezależnie od trudności sytuacji, nie możesz zapomnieć, że to psie dziecko. Uczy się życia, bada granice, czasem sobie nie radzi.

Czy podgryzanie samo minie, gdy pies dorośnie?

Bardzo często zdesperowani opiekunowie małych piranii pytają mnie, czy podgryzanie minie z wiekiem. To zależy. Ogólna tendencja do podgryzania, stopień rozbrykania stają się w miarę dorastania coraz mniejsze. Poprawia się też umiejętność kontrolowania i regulowania swoich emocji. Jednak nieprawidłowe reagowanie na podgryzanie (krzyk, ignorowanie potrzeb, wchodzenie w konflikty z psem, prowokowanie go a potem karcenie, niejasne komunikaty lub brak stawiania granic) mogą przerodzić się w problemy behawioralne w dorosłym życiu. Dlatego warto uzbroić się w cierpliwość i konsekwentnie pracować ze szczeniakiem, który podgryza.